Poranna kawa z ulubionego kubka czy zabieg pielęgnacyjny na twarz: codzienne, nawet małe rytuały mogą mieć niebanalne znaczenie dla naszego zdrowia psychicznego – dzięki nim możemy czuć się pewniej i spokojniej, a do tego osiągać lepsze wyniki w wykonywanych zadaniach i mniej się stresować. Czy to nie brzmi świetnie?
Małe, codzienne przyjemności
Lubimy je, ale zwykle nie nadajemy im wielkiego znaczenia i nie robimy wokół nich szumu. Czasem nawet trochę im umniejszamy, nie zawsze sobie na nie pozwalając czy trochę się z nimi kryjąc – bo przecież na przyjemność trzeba zasłużyć. Najpierw praca, potem przyjemność – powtarzamy sobie w głowie jak surowy nauczyciel, godząc się na to, że czasem (lub często) czasu nam na tę drugą po prostu nie starcza. Tym czasem okazuje się, że to wielka strata!
Mała WIELKA czarna
Psychologowie są bowiem zgodni: nawet małe rytuały mają wielkie znaczenie! Poranna kawa w ulubionym kubku, leniwe (weekendowe) śniadanie, zapalanie w domu pachnących świec czy rytuały pielęgnacyjne, na przykład dbające o skórę. Wszystkie ceremoniały i drobne przyjemności, które lubimy, mogą być dla nas bardzo dobre i nie warto traktować ich po macoszemu, nie mówiąc o całkowitym ich ignorowaniu. Rytuały nie są bowiem kwestią hedonizmu, nieodpowiedzialności czy marnowania czasu – wręcz przeciwnie, to bardzo rzeczowy sposób dbania o własne zdrowie psychiczne! Jak i dlaczego codzienne rytuały mogą mieć na nas taki dobry wpływ?
Regulacja emocji i redukcja stresu
Rytuały pomagają zredukować poziom stresu i lęku poprzez wprowadzenie poczucia przewidywalności i kontroli. Nawet proste czynności, jak powtarzanie tych samych kroków w określonym porządku, zmniejszają niepewność, dając poczucie stabilności w chaotycznym świecie. Badania pokazują, że rytuały mogą działać jak mechanizm regulacji emocji, pomagając w zredukowaniu napięcia i poprawiając nastrój nawet w trudnych sytuacjach, takich jak wystąpienia publiczne czy sytuacje pełne stresu.
Na przykład przegląd w czasopiśmie Journal of Applied Sports Psychology wykazał, że sportowcy wykonujący rytuały przed zawodami osiągali lepsze wyniki, co sugeruje, że te nawyki wspierają optymalizację wykonania zadań poprzez regulację emocji i zwiększenie pewności siebie.
Poprawa koncentracji i wyników
Powtarzalne działania w formie rytuałów mogą poprawiać koncentrację i wydajność. Na przykład, badania wykazały, że osoby wykonujące rytuały przed zadaniami wymagającymi precyzji (np. śpiewanie czy prezentacje) osiągały lepsze wyniki niż osoby, które takich rytuałów nie wykonywały. Regularne praktyki pomagają wyciszyć umysł i skupić uwagę na bieżącym zadaniu.
Badania z Harvard Business School wykazały, że rytuały przed wykonaniem zadania pomagają obniżyć lęk i poprawić efektywność. W serii eksperymentów stwierdzono, że uczestnicy, którzy wykonywali rytuały, radzili sobie lepiej w zadaniach wymagających publicznych wystąpień, w porównaniu do tych, którzy nie angażowali się w żadne rytuały. Kluczowe było postrzeganie tych działań jako rytuałów, co zwiększało ich efektywność w redukcji stresu i poprawie koncentracji.
Z kolei badania publikowane w czasopiśmie Organizational Behavior and Human Decision Processes wskazują, że rytuały pomagają w poprawie wydajności przez zmniejszenie fizjologicznych reakcji stresowych. Efekt ten został zaobserwowany zarówno w kontekście zawodowym, jak i w sporcie, gdzie rytuały poprawiały koncentrację i przygotowanie psychiczne uczestników.
Większa satysfakcja i przyjemność z codziennych doświadczeń
Rytuały wzmacniają zdolność do smakowania chwili i czerpania przyjemności z codziennych doświadczeń. Badania wykazały, że wprowadzenie rytualnych elementów do codziennych czynności, takich jak jedzenie, sprawia, że te doświadczenia stają się bardziej intensywne i satysfakcjonujące. Na przykład osoby, które wykonywały prosty rytuał przed zjedzeniem czekolady, zgłaszały większą przyjemność z tego doświadczenia niż ci, którzy jedli ją bez przygotowania. Nakrycie do stołu – choćby to było tylko przygotowanie sztućców i serwetek, estetyczne ułożenie jedzenia na talerzu czy uważne rozpakowanie i przełożenie z pudełka na talerz dania z cateringu – takie proste zabiegi mogą zdecydowanie zwiększyć przyjemność i satysfakcję z posiłku!
Trening uważności
Rytuały mają w sobie cechy medytacji uważności, dlatego – dzięki nim – możesz rozwijać w sobie postawę uważności. Rytualne wykonywanie czynności – czy to gotowania, jedzenia czy zmywania – to praktyka nieformalna treningu uważności: skupianie uwagi na poszczególnych krokach i etapach czynności pomaga ćwiczyć skupianie uwagi na chwili obecnej. W tym tkwi zresztą siła codziennych rytuałów – dzięki skupieniu na tym, co robimy, możemy skierować uwagę do wewnątrz i zapomnieć na trochę o wszystkim innym (z naciskiem na rzeczy i tematy, które nas stresują).
Nie odmawiaj sobie małych, codziennych przyjemności!
Nie bądź dla siebie surowym nauczycielem – na przyjemności wcale nie trzeba zasłużyć! Przeżywanie pozytywnych emocji, jak potwierdza psychologia pozytywna, jest dla nas niezwykle zdrowie, pomocne i potrzebne, a codzienne rytuały są ich świetnym źródłem. Wybierz coś, co lubisz robić i na co masz przestrzeń w swoim kalendarzu i pielęgnuj to – z całych sił i w pełnym skupieniu!
Zdjęcie okładka: Priscilla Du Preez / Unsplash
Źródła:
/ Brooks, A. W., Schroeder, J., Risen J., Gino, F., Galinsky, A. D., Norton, M., Schweitzer, M. “Don’t Stop Believing: Rituals Improve Performance by Decreasing Anxiety.” Organizational Behavior and Human Decision Processes 137 (November 2016): 71–85.
/ Hobson NM, Schroeder J, Risen JL, Xygalatas D, Inzlicht M. The Psychology of Rituals: An Integrative Review and Process-Based Framework. Pers Soc Psychol Rev. 2018 Aug;22(3):260-284.
/ Vohs, K. D., Wang, Y., Gino, F., & Norton, M. I. (2013). Rituals Enhance Consumption. Psychological Science, 24(9), 1714-1721.