Kreatywność często jawi się jako dar – coś, z czym się rodzimy lub nie. Jednak badania naukowe pokazują coś zupełnie innego: kreatywność to umiejętność, którą możemy trenować i rozwijać. Jednym z najbardziej skutecznych narzędzi w tym procesie jest uważność, która otwiera umysł na nowe pomysły i rozwiązania.
Kreatywność to jedna z najbardziej pożądanych umiejętności współczesnego świata. Pomaga znajdować lepsze rozwiązania codziennych wyzwań, adaptować się do zmieniających się warunków i patrzeć na świat z różnych perspektyw. Nic więc dziwnego, że wiele osób szuka skutecznych sposobów na jej rozwijanie.
Jak uważność wpływa na kreatywność? Trening uważności i praktykowane w jego ramach medytacje uważności to świetne narzędzie do pracy z umysłem. Nie tylko pomaga nam ono lepiej radzić sobie ze stresem czy emocjami, ale też otwiera umysł na nowe pomysły i rozwiązania.
Trening uważności: co to?
Uważność to zdolność do świadomego skupiania uwagi na chwili obecnej – na tym, co dzieje się tu i teraz, bez oceniania i bez przywiązywania się do myśli czy emocji, które się pojawiają. To wysokiej jakości uwaga skierowana na teraźniejszość. Można ją trenować poprzez różne praktyki, takie jak medytacja w pozycji siedzącej, uważne wykonywanie codziennych czynności czy obserwacja oddechu.
Jak uważność wspiera kreatywność?
Jak uważność wpływa na kreatywność? Mechanizm jest fascynujący. Trening uważności wpływa na kreatywność na kilku poziomach:
Po pierwsze, redukuje stres i wycisza umysł. Gdy nasz mózg jest spokojniejszy i mniej obciążony, ma więcej przestrzeni na twórcze myślenie. Badania pokazują, że osoby z niższym poziomem stresu są bardziej kreatywne i chętniej podejmują ryzyko związane z proponowaniem nowych rozwiązań.
Po drugie, pomaga przełamywać schematy myślowe. Nasz umysł uwielbia chodzić utartymi ścieżkami – to naturalna tendencja do oszczędzania energii. Jednak kreatywność wymaga wyjścia poza te schematy, a praktyka uważności pomaga nam zauważać, kiedy wpadamy w automatyczne wzorce myślenia i świadomie z nich wychodzić.
Po trzecie, zwiększa elastyczność poznawczą. Regularna praktyka mindfulness rozwija zdolność do płynnego przełączania się między różnymi perspektywami i sposobami myślenia. To kluczowa umiejętność w procesie twórczym, gdzie często trzeba spojrzeć na problem z wielu stron.
Co mówią badania?
Naukowcy z wiodących instytucji badawczych od lat badają wpływ uważności na kreatywność. Wyniki kolejnych badań potwierdzają pozytywny wpływ praktyki mindfulness na twórcze myślenie.
Przełomowe badanie przeprowadzone przez zespół Zeidana i współpracowników, opublikowane w czasopiśmie “Consciousness and Cognition” (2010), wykazało, że już 4-dniowy trening mindfulness może znacząco poprawić funkcje poznawcze i kreatywność. To szczególnie ważne odkrycie dla osób, które zastanawiają się, jak szybko mogą zauważyć pierwsze efekty praktyki.
Badacze z Chin w artykule opublikowanym w “Science China Life Sciences” (Ren i in., 2011) udowodnili, że praktyka medytacji wspiera zdolność do rozwiązywania problemów wymagających wglądu i nieszablonowego myślenia. Medytujący wykazywali się większą elastycznością poznawczą i łatwiej znajdowali nowatorskie rozwiązania.
Szczególnie interesujące są wyniki badań zespołu Colzato, opublikowane w “Frontiers in Psychology” (2012). Naukowcy wykazali, że różne rodzaje medytacji mogą wspierać różne aspekty kreatywności. Na przykład medytacja otwartego monitorowania (gdzie obserwujemy wszystko, co pojawia się w świadomości) okazała się szczególnie skuteczna w stymulowaniu myślenia dywergencyjnego – zdolności do generowania wielu różnych rozwiązań dla jednego problemu.
Jak zacząć?
Trening uważności nie wymaga wielkich nakładów czasu czy specjalnego sprzętu. Możesz zacząć od prostych praktyk:
1. Poświęć 3 minuty dziennie na obserwację swojego oddechu. Po prostu siedź wygodnie i śledź, jak powietrze przepływa przez twoje ciało – jak na wdechu wpływa przez nos, rozszerza klatkę piersiową i brzuch, a następnie wypływa na wydechu.
2. Wykonuj codzienne czynności z większą świadomością. Na przykład podczas picia porannej kawy czy herbaty, skup całą uwagę na tej czynności: zauważ zapach, smak, temperaturę napoju.
3. Podczas spaceru zwracaj uwagę na wrażenia płynące z ciała: jak stopy dotykają podłoża, jak porusza się twoje ciało, jakie dźwięki do ciebie docierają.
Pamiętaj, że tak jak w przypadku każdego treningu, kluczowa jest regularność. Nie musisz medytować godzinami – wystarczy kilka minut dziennie, ale praktykowanych systematycznie. Co więcej: są świetne sposoby praktykowania uważności bez medytacji.
Jeśli chcesz otrzymywać poprawiające kreatywność ćwiczenia mindfulness bezpośrednio do swojej skrzynki email, nie zapomnij zapisać się do mojego newslettera!
Korzyści wykraczające poza kreatywność
Co ciekawe, rozwijając uważność dla zwiększenia kreatywności, zyskujesz znacznie więcej. Praktyka mindfulness pomaga lepiej radzić sobie ze stresem, poprawia koncentrację, wspiera regulację emocji i zwiększa ogólne poczucie zadowolenia z życia. To jak pakiet korzyści, który otrzymujesz w prezencie do głównego celu.
Warto pamiętać, że kreatywność nie jest zarezerwowana dla artystów czy innowatorów – jest potrzebna w każdej dziedzinie życia, od rozwiązywania codziennych problemów po planowanie przyszłości. Trening uważności może pomóc ci uwolnić twórczy potencjał, który drzemie w twoim umyśle.
Może warto spróbować już dziś? Zacznij od małych kroków i obserwuj, jak twój umysł powoli otwiera się na nowe możliwości.
Źródła:
Colzato, L. S., Szapora, A., Lippelt, D., & Hommel, B. (2017). Prior meditation practice modulates performance and strategy use in convergent- and divergent-thinking problems. Mindfulness, 8(1), 10–16. https://doi.org/10.1007/s12671-014-0352-9
Colzato, L. S., Ozturk, A., & Hommel, B. (2012). The influence of mindfulness meditation on creative thinking and creative performance. Frontiers in Psychology. DOI: 10.3389/fpsyg.2012.00116
Ren, J., Huang, Z., Luo, J., Wei, G., Ying, X., Ding, Z., Wu, Y., & Luo, F. (2011). Meditation promotes insightful problem-solving by keeping people in a mindful and alert conscious state. Science China Life Sciences. DOI: 10.1007/s11427-011-4233-3
Zeidan, F., Johnson, S. K., Diamond, B. J., David, Z., & Goolkasian, P. (2010). Mindfulness meditation improves cognition: Evidence of brief mental training. Consciousness and Cognition. DOI: 10.1016/j.concog.2010.03.014
Zdjęcie okładka: Clark Tibbs / Unsplash